Je kind veilig op internet en sociale media: 7 tips
Cyberpesten, sexting, nepnieuws, oplichting, smartphoneverslaving: ouders zien in internet en sociale media vaak veel gevaren voor hun kinderen. Tuurlijk, het blijft goed om op te letten. Maar volgens pedagoge en moeder van drie kinderen Krista Okma is het minstens even belangrijk om stil te staan bij alle goede dingen van mediagebruik. In opdracht van expertisecentrum Mediawijzer.net ontwikkelde zij samen met ouders en experts de MediaDiamant. Dat is een soort ‘schijf van vijf’ als leidraad voor mediaopvoeding. Hoe kun je als ouder zorgen dat je kind veilig gebruikmaakt van internet en sociale media? Dit zijn Krista’s 7 beste tips.
Tip 1: weet wat er op je telefoon en tablet staat
Met name jonge kinderen gebruiken de telefoon, tablet of laptop van hun ouders. Krista’s advies: wees je bewust van wat daarop te vinden is: “Wat staat er op de harde schijf en in de zoekgeschiedenis? Je kunt je harde schijf vergrendelen met een wachtwoord en je kinderen alleen toegang geven tot bepaalde mapjes. Verder kun je de veilige modus van YouTube gebruiken en voor jonge kinderen is er de kinderbrowser Mybee. Oudere kinderen moeten leren om zichzelf te sturen. En om hulp of advies te vragen zodra ze iets geks of naars tegenkomen. Voor hen zijn filters minder geschikt.”
Tip 2: praat veel over media en mediagebruik
Praten, praten en nog eens praten over het mediagebruik. Alle onderzoeken wijzen uit dat het enorm helpt om de online risico’s te verminderen. Bijna alle ouders blijken dit ook te doen. Krista: “Kinderen van de basisschoolleeftijd horen graag van jou hoe het allemaal werkt. Wees nieuwsgierig en vraag bijvoorbeeld: wat doe je allemaal op internet? Heb je online nog nieuwe vrienden gemaakt? Wat voor spelletjes speel je? En hoe werkt dat?” Ze vervolgt haar tip: “Tussendoor kun je informeren of er weleens iets vervelends gebeurt. Maar daar moet niet de nadruk op liggen. Dan voelt het namelijk al snel als controleren, in plaats van als oprechte interesse.”
Tip 3: zorg dat tieners naar je toe durven te komen
Voor jongeren zijn hun ouders veruit de belangrijkste bron van informatie over online risico’s, of afstand gevolgd door leraren. Als er iets is misgegaan, kloppen ze het liefst ook eerst bij hun ouders aan. Krista: “Wil je ze dan goed kunnen ondersteunen, dan moet je de juiste kennis hebben. De websites Opvoeden.nl en Mediaopvoeding.nl zijn hiervoor een goed startpunt.”
Volgens de pedagoge is het verstandig om regelmatig te praten over media zoals websites, games, sociale media en nieuwskanalen. Het onderwerp wordt dan bespreekbaar in een neutrale situatie, waardoor kinderen makkelijker naar je toe komen als er iets met ze aan de hand is. “Maar vinden ze het lastig om hun ouders om hulp te vragen,” stelt de opvoedexpert, “dan moeten ze ook andere kanalen kennen voor hulp en advies. Denk aan Meldknop.nl, Helpwanted.nl en de chat van de Kindertelefoon. Die kunnen laagdrempeliger zijn dan jij als ouder bent, waardoor je kind misschien eerder aan de belt trekt. En hopelijk komt hij of zij daarna alsnog naar jou toe.”
Tip 4: kies voor media die passen bij de ontwikkeling van je kind
Veel kinderen praten niet met hun ouders over schokkende beelden die ze tegenkomen. Terwijl ze er erg van in de war kunnen raken, of een verdraaid beeld van de werkelijkheid door kunnen krijgen. Ze denken dat er elk moment oorlog kan uitbreken, bijvoorbeeld. Krista: “Daarom is het belangrijk dat de inhoud van de media die ze gebruiken, past bij hun leeftijd en ontwikkelingsfase. Sluiten media aan bij hun belevingswereld, dan kunnen kinderen veel leren. Een goede app of online tool zet aan tot spelen, maakt nieuwsgierig en prikkelt de fantasie.”
Maar hoe weet je dan wat als ouder geschikt is? Voor televisie en films heb je bijvoorbeeld de Kijkwijzer en voor games Pegi.info. Dat zijn goede algemene kaders, maar ze zeggen volgens de opvoedkundige niks over jouw kind. Krista: “Die kan bovengemiddeld bang of gevoelig zijn. Of gewoon minder geïnteresseerd in bepaalde onderwerpen. Kijk bij de beslissing daarom ook altijd naar het karakter en de interesses van jouw eigen kinderen.”
Tip 5: zorg dat online en offline in balans zijn
Tabletnek, swipe-duim: tegenwoordig kampt 20 procent van de jongeren met lichamelijke klachten door langdurig gebruik van sociale media. “Belangrijk is dat online en offline elkaar afwisselen”, weet de pedagoge. Dat wil zeggen: schermen gebruiken, maar ook tekenen, bouwen, lezen en lichamelijke activiteiten zoals sporten of verstoppertje. Krista: “In de offline wereld leren ze hele andere dingen. Hoe werkt mijn lijf? Hoe ruiken dingen? Wat werkt wel en niet goed bij verbale communicatie? Er is geen formule die bepaalt hoe lang je kinderen media mogen gebruiken. Vaak zie je het vanzelf als het evenwicht doorschiet.”
Wil je de schermtijd van je kinderen controleren? Dan kan dat met bijvoorbeeld Screen Time (Android), Kids Place (Android), Screen Time Media Time Manager (iOS) of Qustodio (meerdere platforms).
Tip 6: geef zelf het goede voorbeeld
Geef hierbij zelf altijd het goede voorbeeld, vertelt Krista: “Gebruik bijvoorbeeld je telefoon niet aan tafel en kijk niet de hele dag tv als je kind dat ook niet mag. Denk ook goed na over je eigen mediagebruik. Lopen er jonge kinderen door de kamer? Dan is het niet slim om programma’s met veel geweld of seks erin te kijken.”
Tip 7: voor het slapengaan geen schermen
Medici constateren dat steeds meer kinderen ernstige slaapproblemen hebben door overmatig gebruik van schermen. Krista geeft hiervoor ook een goede tip: “Laat je kind vlak voor het slapengaan geen digitale media gebruiken. Ze krijgen dan te veel prikkels en het blauwe licht verstoort het inslapen.” Een boek lezen of voorlezen is prima, stelt ze. “Dat is ook mediagebruik, maar het is een veel passievere activiteit. Bovendien stimuleert het de taalontwikkeling.”
En: vergeet vooral ook niet te genieten!
Negen op de tien ouders vindt het mediagebruik van hun kinderen een probleem. Volgens Krista moeten ouders echter niet zozeer focussen op de gevaren, maar op de positieve aspecten: “Kinderen maken vrienden online, ontwikkelen hun motoriek met games, leren probleemoplossend denken en kunnen Skypen met opa en oma in Australië. En op sites als Mediasmarties staan een hoop leuke, creatieve apps die focussen op de ontwikkeling. Mediagebruik is bijvoorbeeld goed voor het zelfvertrouwen en helpt kinderen om een eigen identiteit te vinden. Kinderen genieten sowieso wel van media. Aan jou als ouder de opgave om dat ook te doen.”
Leukste en leerzaamste apps
Wat zijn de leukste apps die tegelijkertijd ook nog eens lekker leerzaam zijn? Dit is Krista’s top 5:
- Zelf (stop-motion) video’s maken met Stop Motion Studio (Android en iOS) of Animoto. Leuk voor alle leeftijden en goed voor zowel offline als online vaardigheden. Denk aan een decor bouwen, verhaallijnen uitdenken en samenwerken.
- Met Toca Builders kunnen kinderen een stad bouwen. Een beetje zoals bij Minecraft, maar deze app is een stuk geschikter voor jongere kinderen.
- Geocaching is schatzoeken met GPS op je telefoon. Er liggen veel cache-schatten verstopt op wandelroutes en plekken die extra leuk zijn voor kinderen.
- Wil je kind een ster zijn? Met de app Musical.ly kunnen kinderen dansen en playbacken op hun favoriete muziek. Video’s hiervan kunnen ze gemakkelijk delen via de app en sociale media.
- Eigenlijk alle apps van Toca Boca. Naast het eerder genoemde Toca Builders kunnen kinderen bijvoorbeeld een natuurgebied verzorgen (Toca Nature), en experimenteren met proefjes (Toca Lab) of muziek (Toca Band). De apps zijn weldoordacht, kleurrijk en vol humor. Ze stimuleren de fantasie en omdat er nog geen taal in voorkomt, zijn ze ook erg geschikt voor jongere kinderen.
